Η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου συνεχώς αυξάνεται, με τους ειδικούς να προβλέπουν ότι το 2040 28,4 εκατομμύρια άνθρωποι θα πάσχουν από καρκίνο.
Στην Ευρώπη πλέον ο καρκίνος είναι η δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Αυτό όμως που έχει ιδιαίτερη σημασία, είναι ότι υπολογίζεται πως οι μισές περιπτώσεις καρκίνου θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί.
Ο τρόπος ζωής μας μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου και η διατροφή φαίνεται από μόνη της να έχει καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου.
Περιεχόμενα
Υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα και καρκίνος
Σε ό,τι αφορά τη διατροφή, ιδιαίτερο αρνητικό ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια έχουν τραβήξει τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα. Σε αυτά ανήκουν τα τρόφιμα που έχουν υποστεί έντονη επεξεργασία, όπως είναι τα αναψυκτικά, τα συσκευασμένα ψωμιά και άλλα αρτοσκευάσματα, τα έτοιμα γεύματα και τα περισσότερα δημητριακά πρωινού.
Το χαρακτηριστικό των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων είναι ότι συνήθως έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε ζάχαρη (ή άλλα πρόσθετα σάκχαρα), κορεσμένα και υδρογονωμένα λιπαρά (τα λιπαρά δηλαδή που κάνουν κακό στην υγεία μας σε μεγάλες ποσότητες), αλάτι και τεχνητά πρόσθετα.
Η κατανάλωση των υπερ-εξεργασμένων τροφίμων έχει συσχετισθεί με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης παχυσαρκίασ, διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακών παθήσεων.
Μία νέα μεγάλη μελέτη από το Imperial’s School of Public Health έρχεται πλέον να συσχετίσει την κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων με την εμφάνιση καρκίνου. Πρόκειται για μία μελέτη σε 200.000 άτομα μέσης ηλικίας. Για 10 χρόνια οι ερευνητές παρακολουθούσαν τις διατροφικές συνήθειες αυτών των ανθρώπων σε σχέση με την εμφάνιση 34 διαφορετικών μορφών καρκίνου.
Αυτό που βρήκαν, ήταν ότι η αυξημένη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων σχετιζόταν με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου γενικά, και ειδικά καρκίνου των ωοθηκών και του εγκεφάλου. Επίσης, η αυξημένη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων σχετίστηκε με αυξημένη θνησιμότητα από καρκίνο, κυρίως καρκίνο των ωοθηκών και του στήθους.
Πιο συγκεκριμένα, βρέθηκε ότι για κάθε 10% αύξηση στην κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων, υπήρχε 2% αύξηση των πιθανοτήτων να εμφανίσει κάποιος καρκίνο γενικά, και 19% αύξηση των πιθανοτήτων να εμφανίσουν καρκίνο των ωοθηκών οι γυναίκες.
Κάθε 10% αύξηση στην κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων σχετίστηκε επιπλέον με 6% αυξημένες πιθανότητες για θνησιμότητα από καρκίνο γενικά, 16% από καρκίνο του μαστού και 30% από καρκίνο των ωοθηκών.
Η μελέτη αυτή ήταν μία καλά σχεδιασμένη μελέτη, κατά την οποία οι ερευνητές κατέληξαν σε αυτά τα συμπεράσματα αφού έλαβαν υπόψη διάφορους παράγοντες που μπορεί να επηρέαζαν τα αποτελέσματα, όπως η κοινωνικο-οικονομική κατάσταση, το κάπνισμα, η φυσική δραστηριότητα και το σωματικό βάρος των συμμετεχόντων.
Γιατί η κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου;
Διάφοροι μηχανισμοί μπορούν να εξηγήσουν τη θετική συσχέτιση ανάμεσα στην κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων και τον καρκίνο.
Οι συστάσεις από επίσημους φορείς υγείας για την πρόληψη του καρκίνου δίνουν έμφαση στην αξία μίας ισορροπημένης διατροφής πλούσιας σε φρούτα και λαχανικά, στη μείωση της κατανάλωσης του κόκκινου κρέατος και την αποφυγή κατανάλωσης επεξεργασμένων προϊόντων κρέατος, όπως είναι τα αλλαντικά.
Όπως αναφέραμε προηγουμένως, τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι πλούσια συνήθως σε λιπαρά συνολικά αλλά και ειδικότερα σε κορεσμένα και υδρογονωμένα λιπαρά, σάκχαρα και αλάτι, ενώ έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και μικρο-θρεπτικά συστατικά (βιταμίνες και ιχνοστοιχεία).
Επιπλέον, η βιομηχανική επεξεργασία των τροφίμων έχει πολλές φορές σαν συνέπεια να μειώνεται το «δυναμικό υγείας» των τροφίμων, μειώνοντας τη βιοδιαθεσιμότητα και τη βιοπροσβασιμότητα των θρεπτικών συστατικών.
Επίσης, όλο και περισσότερα δεδομένα από μελέτες, δείχνουν ότι η κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 και παχυσαρκίας, ασθένειες οι οποίες αποτελούν παράγοντα κινδύνου για διάφορες μορφές καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του πεπτικού και ορισμένων ορμονο-εξαρτώμενων καρκίνων στις γυναίκες.
Νέες έρευνες δείχνουν ακόμα, ότι η χρήση ορισμένων πρόσθετων τροφίμων, ο σχηματικός διαφόρων ουσιών κατά τη βιομηχανική επεξεργασία και η μεταφορά τοξικών ουσιών από τις συσκευασίες στα τρόφιμα, είναι όλοι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στην αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης καρκίνου με την κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων.
Πρόσφατα δεδομένα από τη μελέτη NutriNet-Santé έδειξαν ότι η αυξημένη κατανάλωση γλυκαντικών ουσιών σχετίζεται με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου γενικά, καρκίνου του μαστού και καρκίνων σχετιζόμενων με την παχυσαρκία ενώ η αυξημένη πρόσληψη νιτρικών και νιτρωδών από πρόσθετα τροφίμων συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού και του προστάτη, αντίστοιχα.
Το ακρυλαμίδιο είναι μια χημική ουσία που σχηματίζεται με το μαγείρεμα σε υψηλή θερμοκρασία και η αυξημένη πρόσληψή του έχει συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών και του ενδομητρίου.
Δύο ακόμα ουσίες, οι φθαλικές ενώσεις και οι δισφαινόλες έχουν συσχετισθεί με την εμφάνιση καρκίνου. Οι ουσίες αυτές βρίσκονται σε πολλές από τις συσκευασίες τροφίμων και σε άτομα με αυξημένη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων έχουν βρεθεί υψηλότερες συγκεντρώσεις αυτών των ουσιών στα ούρα τους.
Συμπέρασμα
Τα αποτελέσματα από αυτή τη μεγάλη μελέτη σε άτομα μέσης ηλικίας στο Ηνωμένο Βασίλειο δείχνουν ότι η αυξημένη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων σχετίζεται με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου και θανάτου από καρκίνο. Παρότι δεν μπορούμε να βασιστούμε σε μία μελέτη παρατήρησης για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η αυξημένη κατανάλωση υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων προκαλεί καρκίνο, με βάση αυτή αλλά και άλλες μελέτες μπορούμε να πούμε ότι αν θέλετε να κάνετε καλό στην υγεία σας, αξίζει να προσπαθήσετε να καταναλώνετε όσο λιγότερα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα μπορείτε.
Η προσωπική μας άποψη, παρακολουθώντας τη βιβλιογραφία εδώ και πολλά χρόνια στον τομέα της διατροφής, είναι ότι όσο λιγότερο επεξεργασμένα είναι τα τρόφιμα που καταναλώνετε κανείς, τόσο το καλύτερο για την υγεία σας.
Συγγραφή: Πηνελόπη Δουβόγιαννη, Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος, BSc, MSc, RD
Πηγή
Kiara Chang, Marc J. Gunter, Fernanda Rauber, Renata B. Levy, Inge Huybrechts, Nathalie Kliemann, Christopher Millett, Eszter P. Vamos. Ultra-processed food consumption, cancer risk and cancer mortality: a large-scale prospective analysis within the UK Biobank. eClinicalMedicine, 2023.
